Skip to content
เราอาจจะคุ้นกับคำว่านอยด์ ที่เข้าใจกันไปว่าเป็นอาการที่แสดงออกถึงความไม่โอเคในบางสิ่ง ค่อนไปทางจิตตกหน่อย ๆ คิดมาก และมักจะคิดไปในทางลบ แต่จริง ๆ แล้วความหมายของนอยด์ ที่ย่อมาจากคำว่าพารานอยด์ บิดเบือนไปไกลเลยทีเดียว
โดย Paranoid (พารานอยด์) คือ อาการที่เกิดจากการหวาดระแวง หรือมีความรู้สึกกลัวต่อสิ่งหนึ่งสิ่งใดมากจนเกินไป ซึ่งอาการนี้จะมีตั้งแต่ระดับน้อยถึงขั้นรุนแรง และอาจนำไปสู่อาการจิตหลงผิด ซึ่งเป็นหนึ่งในโรคทางจิตเวชที่มักคิดว่าตนเองจะถูกทำร้ายหรือถูกฆ่านั่นเอง
อาการของภาวะหวาดระแวง
คนทั่วไปอาจมีอาการหวาดระแวงในระดับอ่อนบ้าง แต่ผู้ที่ประสบภาวะนี้อย่างรุนแรงอาจรู้สึกกลัวหรือวิตกกังวลจนส่งผลต่อการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่นในสังคม ทั้งนี้ ระดับความรุนแรงของอาการหวาดระแวงจะแตกต่างกันไปตามสาเหตุ โดยอาการที่อาจพบได้ มีดังนี้
1. Non-Clinical
คือความหวาดระแวงที่พบได้ในชีวิตประจำวัน หรือความระมัดระวังตัว ซึ่งสิ่งที่เป็นนี้จะไม่ก่อให้เกิดอุปสรรคในการใช้ชีวิตมากนัก ซึ่งกลุ่มนี้มักจะเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติเมื่อเราต้องปรับตัวต่อสถานการณ์ที่อาจเป็นอันตรายต่อตัวเราเอง ซึ่งมองในแง่ดี ก็ถือว่าช่วยลดความเสี่ยงต่าง ๆ ได้มากกว่าการไม่ระวังอะไรเลย โดยอาจจะมีอาการ ดังนี้
– วิตกกังวลมากกว่าคนทั่วไป
– มีความรู้สึกไม่ไว้ใจใครง่าย ๆ
– ระแวงว่าคนอื่นจะไม่เป็นมิตรกับเรา และอาจจะหวาดกลัวภัยอันตรายที่อยู่ใกล้ตัวเรา
– รู้สึกเหมือนโดนจับผิดมากกว่าคนอื่น ๆ
2. Clinical
อาการพารานอยด์แบบนี้จะมีอาการที่เข้าขั้นโรคทางจิตเวช กล่าวคือ ความรู้สึกนึกคิดมีผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น
– คิดไปเองว่าจะมีคนมาทำร้าย
– หูแว่ว
– มักจะแยกตัวจากผู้อื่น
– ไม่สามารถแยกแยะความเป็นจริงกับจินตนาการได้
– การใช้เหตุผลและความจำเสื่อมถอย
– หวาดระแวงเรื่องต่าง ๆ โดยไม่อยู่บนพื้นฐานความเป็นจริง เช่น มุดไปนอนใต้โต๊ะเพราะกลัวแผ่นดินไหว ทั้งที่ไม่มีสัญญาณแผ่นดินไหวใด ๆ เกิดขึ้น
การจัดการกับภาวะพารานอย์
บางคนอาจจะรู้สึกเบื่อตัวเองที่พารานอยด์เก่ง ระแวงสิ่งนั้น กลัวสิ่งนี้ได้ตลอด มาดูวิธีการแก้กันเลย
1. จัดการสิ่งที่ค้างคาใจ
ถ้าสิ่งที่เราวิตกกังวล มีทางออกที่พอทำได้ เราก็ควรจัดการทำสิ่งนั้นให้เสร็จสิ้นไป เช่น หากกังวลว่าจะป่วยไหม เช่นช่วงโรค COVID-19 ระบาด ให้ลดความเสี่ยงโดยการดูแลตัวเอง หรือหากไม่อยากออกจากบ้านบ่อย ๆ ก็ไปเตรียมซื้อสินค้า ของแห้ง อาหารแห้ง เก็บไว้เพื่อความสบายใจ
2. ปล่อยวางบ้าง
ในสิ่งที่เกินความควบคุมของเรา ไม่ว่าจะด้านไหน พยายามปล่อยวางให้ได้จะดีที่สุด เพราะกังวลไปก็ไม่ได้ทำให้อะไรดีขึ้น
3. ไม่เชื่อใจใคร แต่ต้องเชื่อใจตัวเอง
หากระแวงคนรอบตัวจนบางทีก็รู้สึกรำคาญตัวเอง งั้นลองโฟกัสแค่ตัวเราดูไหม แม้คนอื่น ๆ จะดูไม่น่าไว้ใจ ไม่น่าเข้าใกล้ด้วยเหตุผลอื่นใดก็ตาม แต่หากเรารู้จักป้องกันตัวเอง หลีกเลี่ยงการเข้าใกล้คนอื่น ๆ ได้ ก็น่าจะช่วยให้รู้สึกสบายใจขึ้น
4. อยู่กับตัวเองสักพัก
หลบหลีกความจอแจวุ่นวายที่เจอในแต่ละวัน มาหาเวลาอยู่คนเดียวสักพัก ให้เราได้เว้นระยะห่างจากความรู้สึกพารานอยด์ และใช้เวลานี้ทบทวนตัวเองอย่างเงียบ ๆ วิธีนี้อาจช่วยลดความนอยด์ที่มีได้ด้วย
ช่วงนี้ถ้ามีความรู้สึกหวาดระแวงไปกับทุกสิ่งรอบ ๆ กาย ก็อย่าลืมลองเช็กดูหน่อยว่าเราแค่คิดมากไป หรือมีอาการพารานอยด์แบบจริงจัง
